De inzet van de jeugd in conflictoplossing
Vrede is een voorwaarde voor duurzame ontwikkeling. Elke burger heeft een verantwoordelijkheid voor het behoud ervan. Ook jongeren kunnen een belangrijke rol spelen in het herstel van de rechtvaardigheid binnen hun families, hun scholen en vriendengroepen en gemeenschappen.
Jean-Baptiste Mulengezi (Groupe Jérémie) vond een aantal succesverhalen, die aantonen dat de kracht van een goed omkaderde jeugd niet onderschat mag worden. Over schoolkosten die aangepast worden, een uitgesloten leerlinge die terug aangenomen wordt en elektriciteit die eerlijk verdeeld wordt.
De troeven van de jeugd
De jeugd is een bron van vernieuwing voor het land en een kweekvijver voor de leidinggevenden van de toekomst. Goed voorbereid, kunnen jongeren actief zijn als actoren die ten dienst worden gesteld van anderen om een cultuur van menselijke waardigheid te verspreiden.
De jeugd beschikt over heel wat andere troeven: jongeren zijn numeriek belangrijk, ze zijn dynamisch, actief en beschikken over een grote mobilisatiebereidheid.
De jeugd combineert ook naïviteit en ambitie. Naïef omwille van onwetendheid, wat met zich meebrengt dat zij manipuleerbaar zijn. En ambitieus, want ze streven naar een stralende toekomst. Het is precies dat dynamisme, die bekwaamheid om te mobiliseren, die naïviteit en die ambitie die misbruikt worden door pyromanen en krijgsheren en door politici, die deze jongeren gebruiken als instrumenten voor geweld, als machines om te doden of te verkrachten, door hun een betere toekomst voor te spiegelen. Vaak worden zij teleurgesteld en zijn ze zelf het slachtoffer van hun naïviteit. Door deze zwakheid zou je jongeren kunnen afschilderen als weinig betrouwbare partners maar wie vrede wil, moet de jeugd voorbereiden.
De concrete verhalen die we hieronder vermelden, werden gerealiseerd door jongeren in hun eigen leefomgeving. Het zijn veranderingen die getuigen van een bewustwordingsproces en een mentaliteitsverandering maar ook van de bekwaamheid van jongeren om deel te nemen aan een positieve omvorming van hun entiteiten. Het zijn deze overwinningen die de animatoren aan de basis motiveren om hun inspanningen voort te zetten en op te drijven.
Herziening van de schoolkost na een protestmars
Op 4 april 2009 organiseerden de leerlingen van het Instituut Mgr Mulindwa een protestmars door de straten van Bukavu. Ze waren ontevreden over wat ze zagen als een eenzijdige verhoging van de bijdrage van de ouders voor de premie van het 3de trimester voor de professoren. De media brachten uitgebreid verslag uit van de mars.
Op 7 april kwamen de leerlingen van het CDDH samen, met het doel de mars te evalueren. De bijeenkomst hielp hen de mars te analyseren zowel op het morele, burgerlijke als legale vlak, om er uiteindelijk lessen uit te trekken voor de toekomst.
De directie van de school kwam tot inzicht m.b.t haar procedurefout en annuleerde haar beslissing. De manifestanten van hun kant hebben betreurd dat ze niet eerst alle middelen van overleg en dialoog uitgeprobeerd hadden.
Inbreng in het schoolreglement onder invloed van Gandhi
Het Mapatano Lyceum in Bukavu organiseert ook een CDDH. Fier op dit citaat van Mahatma Gandhi, gekregen tijdens een 'peace camping' in 2011 met als thema burgerlijke participatie, 'wat je voor mij doet zonder mij, is tegen mij', weigerden de leerlingen van deze school in september 2011 een reglement toe te passen, omdat zij niet betrokken werden bij de opstelling ervan. De prefect hing het reglement uit en verzocht de leerlingen hun voorstellen in te dienen. Aangenaam verrast door de voorstellen van de leerlingen, is de directie van de school veel beter gaan samenwerken met de leerlingen dan voordien, want zij ging er onterecht van uit dat de leerlingen alleen maar lichtzinnigheden zouden voorstellen in de sancties die toegepast zouden moeten worden.
Acties na de willekeurige uitsluiting van een leerling
Het Instituut van Bagira is een niet conventionele school van de stad Bukavu. In maart 2011 sluit de disciplineraad een leerlinge uit die zwanger was. Het reglement is duidelijk en streng wat betreft zwangerschap. Een maand later bevalt het meisje. Zij blijft in haar familie tot in de maand augustus, wanneer zij zoals al de nieuwelingen op het moment van de inschrijvingen zich opnieuw laat inschrijven in het 5de jaar pedagogie. De prefect van de school merkt blijkbaar niet op dat het meisje enkele maanden voordien buitengezet was geweest. Bij het begin van het schooljaar gaat het meisje zoals iedereen de klas binnen. De derde dag echter beslist de prefect mondeling, zonder de disciplineraad samen te roepen, de leerlinge opnieuw van school te sturen, omwille van dezelfde reden. Op dat punt komen de leerlingen van het mensenrechtenclub CDDH tussenbeide. Zij bezorgen hun verslag van de zomer 'peace camping' aan de prefect en maken van de gelegenheid gebruik om te protesteren tegen de onrechtvaardige uitsluiting van hun collega. Zij verwijzen naar de wet op de bescherming van kinderen, die ze nog fris in het geheugen hebben omdat ze ze hadden moeten ontleden in een werkgroep tijdens de 'peace camping'. Er volgt een goed geargumenteerd debat tussen het comité van het CDDH en de prefect. Klaarblijkelijk kent de prefect de wet niet en de leerlingen kondigen aan protestacties te ondernemen, als hun collega niet binnen de twee dagen hersteld wordt in haar rechten. De prefect doet een beroep op een onderwijzend kaderlid van het CDDH om de tekst te verkrijgen van de wet. Hij werkt samen met de familie van het meisje en regelt zelf haar inschrijving in een naburige school. Zo werd de zaak opgelost. De prefect bleef verbijsterd over de leerlingen die zich stilaan bewust worden van mogelijke acties.
Sensibilisering voor het verkiezingsproces in 2011
De verkiezingsperiode in de D.R. Congo is een periode waarin de kandidaten, in plaats van hun kiezers te overtuigen met maatschappijprojecten of met wat zij gerealiseerd hebben als voormalig verkozene, eerder afkomen met geld, kleren of openbare eetgelegenheden om het electoraat om te kopen en de kandidaten zonder materiële middelen aan de kant te schuiven. In de zomer van 2011 werkten de leerlingen tijdens een 'peace camp' een reeks vragen uit voor de bevolking, die zij zou moeten stellen aan de verschillende verkiezingskandidaten om zo naar hun inzet en hun capaciteiten om de bevolking te vertegenwoordigen te peilen. Deze vragen werden overgenomen door de verschillende radio's en verspreid door de media, om meer mensen sensibiliseren.
Van elektriciteitsclash naar voetbalmatch
Het Hoger Instituut voor Medische Technieken en de UCB (Katholieke Universiteit van Bukavu) beschikken over een campus op eenzelfde locatie, in Karhale. In 2010 gingen de studenten van deze twee instellingen met elkaar op de vuist omwille van elektriciteit, een zeldzaam goed dat door de Société Nationale d'électricité (SNEL) naar eigen goeddunken onderbroken wordt. Het conflict begon tussen twee studenten over een verwarmingstoestel maar door blinde solidariteit bracht het een golf van geweld mee tussen de studenten van de twee onderwijsinstellingen. Om hun collega's te straffen, sloten de studenten van het ISTM - die zich als de eigenaars beschouwden van de elektriciteitscabine - de stroom af voor de studenten van de UCB, die op dat ogenblik les aan het volgen waren.
Op dit punt kwamen de oud-leerlingen van de CDDH (Club des Droits de l'Homme) tussen. Dat waren studenten van beide instellingen die binnen de Groupe Jérémie besloten een bemiddelingsontmoeting te organiseren tussen de protagonisten van de herrie. Na beraad werden de respectievelijke studenten van de twee instellingen betrokken. De ontmoeting had plaats in het bureau van de Groupe Jérémie, waar beslist werd over de te volgen strategie om uit de crisis te geraken. Om de bemiddeling te bekronen en hun 'fair play' en verzoening te tonen, werd een voetbalmatch georganiseerd tussen de studenten. Een 'derde halftime' bezegelde de verzoening. Dezelfde dag werd de stroom weer geleverd aan de studenten van de UCB.
Het is dankzij deze geslaagde actie dat zij de vereniging 'Restore Hope in Afrika' opgericht hebben. Een andere actie die zij op het oog hebben, is de humanisering van de 'ontgroeningen', de initiatieceremonie voor het universitaire leven bij de start van het academisch jaar die verworden is tot een degraderende behandeling tegenover de nieuwe studenten.
Jean Baptiste Mulengezi, uitvoerend secretaris van de Groupe Jérémie, Brussel, 20 juni 2012
Groupe Jérémie - Bukavu (Zuid-Kivu)
Groupe Jérémie streeft naar een participatief leadership van de jeugd door het stimuleren van een cultuur van mensenrechten en vrede, zo animeert de organisatie in de vakantie onder meer 'peace camps' voor jongeren. Daarnaast sensibiliseert zij de autoriteiten op het vlak van mensenrechten en informeert zij de bevolking rond haar rechten en burgerplicht. Groupe Jérémie werkt samen met 23 lokale kerngroepen met in totaal 1160 leden en 25 jongerenclubs voor mensenrechten in middelbare scholen met elk 50 leden.
